Pochwodziób żółtodzioby

Pochwodziób żółtodzioby
	Chionis albus
	(J.F. Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	siewkowce
Rodzina	pochwodzioby
Podrodzina	pochwodzioby
Rodzaj	Chionis
Gatunek	pochwodziób żółtodzioby
Synonimy
	Vaginalis alba J.F. Gmelin, 1789; Chionis alba (J.F. Gmelin, 1789);
	Vaginalis alba J.F. Gmelin, 1789; Chionis alba (J.F. Gmelin, 1789);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pochwodziób żółtodzioby^[3], pochwodziób biały (Chionis albus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny pochwodziobów (Chionidae). Występuje w południowej części Ameryki Południowej, Antarktyce i na wyspach subantarktycznych. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Gatunek został opisany zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego przez J.F. Gmelina w 1789 roku w 13. edycji Systema Naturae, jako Vaginalis alba^[4]. Jako miejsce typowe błędnie została wskazana Nowa Zelandia^[4]^[5], faktycznie powinny być Falklandy^[5]. Nie wyróżnia się podgatunków^[6]. Epitet gatunkowy albus oznacza „biały”^[7].

Morfologia

Pochwodziób żółtodzioby jest średniej wielkości ptakiem, mierzy od 34 do 41 cm, rozpiętość skrzydeł to 75–80 cm, a masa ciała dorosłego osobnika to 460–810 g^[5]. Z sylwetki przypomina gołębia lub kurę, lata podobnie do gołębi^[8]. Upierzenie dorosłych jest jednolicie białe^[5]. Dziób ma czarny koniec i żółtą nasadę, jego rogowa pochewka jest zielonkawa. Skóra wokół oczu jest bladożółta, przydatki głowowe są różowe. Palce nóg nie mają błony pławnej^[8].

Występowanie

Gatunek rozmnaża się na Półwyspie Antarktycznym i na wyspach wokół Morza Scotia – Szetlandach Południowych, Orkadach Południowych, Georgii Południowej i prawdopodobnie na Sandwichu Południowym. Poza sezonem lęgowym migruje na Falklandy, Ziemię Ognistą i do Patagonii, niektóre ptaki zapuszczają się też dalej na północ^[5]^[2]. Zalatuje do Urugwaju i Brazylii, a także na Tristan da Cunha^[2], a nawet do Afryki Południowej^[8].

Pożywienie

Ptaki te są wszystkożerne. Jedzą kryla, ryby, kałamarnice i inny pokarm podkradany pingwinom oraz kormoranom. Zjadają także ich jaja i małe pisklęta^[5]. Nękają pingwiny także po to, aby te zwróciły pokarm. Poza sezonem rozrodczym szukają pokarmu najczęściej pośród wyrzuconych na brzeg glonów, w trawach tussock, na nadbrzeżnych łąkach i terenach podmokłych. W lecie, gdy rozmnażają się płetwonogie, pochwodzioby zjadają ich martwe noworodki, dziobią rany zwierząt, jedzą łożyska, a obserwowano nawet, jak próbowały pożreć pępowinę wciąż połączoną z ciałem młodej foki. Nie gardzą też odchodami płetwonogich. Ze względu na zwyczaje żywieniowe, ptaki spędzają dużo czasu na oczyszczaniu piór^[8].

Zachowania

Ptaki te żyją na wybrzeżach morskich, często na wyspach. Rzadko zapuszczają się dalej niż na kilometr w głąb lądu. Typowo spotykane są w koloniach ptaków morskich, szczególnie pingwinów, ale także kormoranów i albatrosów. Występują także w koloniach płetwonogich; na Falklandach spotyka się je w pobliżu siedzib ludzkich^[5]^[2]^[8]. Migrujące ptaki znajdują odpoczynek na górach lodowych i czasem statkach^[8].

Ptaki te nie boją się ludzi i żerują na odpadkach w pobliżu stacji polarnych, portów i osad nadmorskich^[8].

Rozród

Pochwodzioby żółtodziobe pojawiają się na terenach lęgowych w październiku i listopadzie (wiosną na półkuli południowej). Są monogamiczne i przywiązane do terytorium, na które zazwyczaj wracają co roku. Terytorium obejmuje część kolonii pingwinów i jest zaciekle bronione. Gniazda mają kształt miski, są wyłożone kośćmi, guanem, szczątkami piskląt i śmieciami. Między grudniem a styczniem samica składa typowo 2–3 kremowe jaja o gruszkowatym kształcie, w czterodniowych odstępach. Są one wysiadywane przez 28–32 dni. Młode ptaki po uzyskaniu zdolności do lotu żerują wzdłuż brzegu, szukając resztek ryb, mięczaków i glonów, a pomiędzy kwietniem a czerwcem odlatują na północ^[8].

Status i ochrona

Ocenia się, że łącznie żyje około 10 tysięcy par tych ptaków^[5]. Ma duży obszar występowania i stabilną liczebność, w związku z czym nie jest zagrożony wyginięciem. W przeszłości zagrożeniem dla niego było skażenie środowiska, szczególnie na wyspie Signy, a norwescy wielorybnicy polowali na nie dla mięsa^[8]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje go za gatunek najmniejszej troski^[2].

Przypisy

↑ Chionis albus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e BirdLife International, Chionis albus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T22693556A118854999.en [dostęp 2018-02-15] (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Chionidae Lesson, 1828 - pochwodzioby (wersja: 2016-04-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-08].
↑ ^a ^b J.F. Gmelin: Caroli a Linné... Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species; cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1, cz. 2. Lyon: J.B. Delamolliere, 1789, s. 705. DOI: 10.5962/bhl.title.125970.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Burger, A.E. & Kirwan, G.M.: Snowy Sheathbill (Chionis albus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2018. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-17]. (ang.).
↑ James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Snowy sheathbill (Chionis albus). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-03)].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Pochwodziób żółtodzioby (Chionis albus). [w:] Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego [on-line]. Instytut Biochemii i Biofizyki PAN. [dostęp 2018-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-16)]. (pol.).
Snowy Sheathbill Chionis albus. BirdLife International. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).

[itis-1] Chionis albus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] BirdLife International, Chionis albus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T22693556A118854999.en [dostęp 2018-02-15] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Chionidae Lesson, 1828 - pochwodzioby (wersja: 2016-04-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-08].

[Gmelin1789-4] J.F. Gmelin: Caroli a Linné... Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species; cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1, cz. 2. Lyon: J.B. Delamolliere, 1789, s. 705. DOI: 10.5962/bhl.title.125970.

[hbw-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Burger, A.E. & Kirwan, G.M.: Snowy Sheathbill (Chionis albus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2018. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-17]. (ang.).

[Jobling-7] James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

[arkive-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Snowy sheathbill (Chionis albus). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-03)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]